Speaking, Talking, Telling

Spoken Language and Text Corpora

< back to Matukar Panau overview

Kadagoi Lovinea Rapalau and Kadagoi Rawad Forepiso: Stori and Singsing Kadagoi

Kadgoi Lovinea Rapalau and Kadagoi Rawad Forepiso tell a story which became a song

Kadagoi Lovinea Rapalau, Kadagoi Rawad Forepiso and others

Ngau ngahau nen han neraurau ngapasimbawai
Mi laik stori, stori blo mama blo mi.
Mainwai ngasumenimbawai han madok wagamami madonge main tagtag madonge tore mainangan ngasumenindop gamukadop tanongabawai.
Em olsem na mi askim em lo sindaun blo en blo bifo olsem wanem na em bai stori na bai yumi harim.
tagtag madonge palume.
Em i stap olsem wanem
Sule yawe o ti mainangan mainwai tulip nganongabawai.
na em i go lo skul o nogat ya, em bai mi askim em, em bai toktok na mi harim.
Nen, ong wagamami madonge main sule wawe o ti?
Mama, bifo yu stap ya, yu go lo skul o nogat?
Ngau wagamami
Mi bifo
1966lo
lo 1966
Rudolf taman council ngalenge.
1966 papa blo Rudolf kisim council.
Council ngalenge
Em i kisim council pinis
do
na
bras tol Kuturte (Gibroste) ngamsule.
Tripela yia mipela skul lo Gibrose.
Tido, Rudolf taman
Pinis na, Papa blo Rudolf
Pasiamame Talidiga ngamhalange.
rausim(tokim) mipela lo go skul lo Talidig.
Ngamhalange mana (Talidiga) ngamsule do
Mipela i go skul lo Talidig na
ngau dabokati, ngau natu.
mi no bikpela, mi liklik.
Natu aipain natu ebla Selika aiong. (kaibo ngau grade 3lo ngamadonge)
Liklik meri olsem Selika (tasol mi stap lo grade 3).
Ngamawe ngamsuledo ngamtorla ngamsindo na
Mipela go lo skul, mipela skul pinis na mipela wokabaut kamdauan na
Skul aipainim aigidida (Yoidig Aipainim ida)
Waintaim ol skul meri blo Yoidig (ples, blo mama blo mi)
Do skul aipainim mainangan hadi malal garangalo (do dihala diyawe).
Ol skul meri ya ol i go antap lo bus lo ples blo ol.
Nub dabok titete dimadonggokai
Ol i stap arare lo bikpela wara.
Do ida dihala diyawe
Na ol i go antap.
do ngau hibeu ngasonge.
na mi wan kam.
Ngaso nub dabok mainte do tamat mainangan nen aru ho yawe do ngasonge nub tite aigi te wai do tamat main da songe nen aru hona. Sondo, ngaitendo ngamumuie ai raun ilonlo do i songe na ngarauwe. ngaitendo ngaso Sururmaran malalte do ngatulinge, "main malal seseke ngabakai" ngabaldo ngasonge.
Mi kam lo bikpela wara na man ya run lo wilwil i go na mikam lo sait blo wara na man ya kambek gen lo wilwil. I kam na mi lukim na mi hait insait lo bus na em i kam abrusim mi kam. Mi lukim em na mi kirap wakabout kam lo ples Surumaran na mi tok, "Em ples klostu nau mi ken wokabaut" mi tok olsem na mi kam.
do
na
ngaso Kadagoi madonggokaite aben mainte ngasondo
na mi kam klostu lo area Kadagoi i stap lo en ya.
Tamat ningan Daidai ai, dibalago (dibale) main.
na man ol i kolim nem blo en Daidai ya
wilwil (nen aru ho) i songe
em kam lo wilwil.
nen aru hona i songe.
em kam lo wilwil
Songe mainami mana taiyaudo
Em kam lo wilwil na em i lukim mi na
i pide tante.
em kalap go daun.
Pide tante numaulo yabinge yap yawe rarayauwe ngamhalange (garangalo).
Em kalap i go daun lo wilwil na em holim han blo mi na em holim mi strong na pulim mi go antap lo bus.
Ngamhalange niu ta
Mipela go antap na wanpela kokonas
niu ta dabinte (hunte)
lo wanpela as blo kokonas
ngamture.
mipela sanap.
Do i numau aigi yabinge.
Na em holim hapsait han blo mi.
do ngau numau aigi niu lapagaman ngabinge. (ngabi pasalane)
na hap han blo mi, mi holim han blo kokonas na mi holim strong.
do raiyaudope ngatamago ngamaidope.
em pulim mi, mi sa krai, mi no laik.
ngabaldo na ngaipe yala Surumarana ngawai
Mi tingting olsem na mi lukluk i go lo Surumaran na (mi lukim wanpela meri i wakabout i kam, nem blo en Kadiwan).
Kudag pain ta
Wanpela Kudas meri.
Ningan haiyai
Kadiwam ai.
Nem blo en Kadiwam
main i songe. (sondo)
Em i kam
I sondo ngaitendo tamat main manig ngatuli paninge
Em i kam na mi lukim na mi tokim man ya olsem
"Se, pain ta songgo"
"Hey, wanpela meri kam"
manag ngabaldo na burau tetok tante nganagesinge.
mi tok olsem na daunim nek blo mi
ebla han ilo girek ngabulingeong (nganage uyaneong)
olsem mi stretim tingting blo en.
Nganage uyandop i menaubawai.
Mi hamamasim em nau na em laik lusim mi.
Dona ngatuli pani do menauwe. numaute yabinge main i menauwe.
Mi tokim em na em lusim mi, lusim han blo mi taim em holim han blo mi strong i stap ya.
Do manig ngatuli paninge, "Maidop (ong turdop)"
Na mi tok, "yu wait pastaim, yu sanap pastaim"
ngalap dalte pain main ngaitendop ngasop
Mi go lo rot mi lukim meri ya pastaim
ngatuli panondop, "o mogwai dubwai mo tahalamba garang ilonlo"
"Mi lukim meri ya, bai mi kam tokim yu na mi tupela hait lo bikpela bus"
Manag ngatobalindo dal dabokate ngasilange.
Mi germanim em olsem na mi go daun lo bikpela rot.
Ngasilange (dal dabokate), ngaip yawe Kadiwam mok sondo ngamaise ngapalume.
mi go daun mi lukluk i go, lukim Kadiwam kam, mi ran i go holim Kadiwam.
Ngapalume ngauwe Kadiwam ngabinge.
Mi ran go lo Kadiwan na mi holim em.
Ngap taninge do ngatamdo
Mi ran i go klostu lo Kadiwam, mi holim em na mi krai.
Kadiwam sumenauwe
Kadiwam askim mi
"Hanat a?"
"Wanem samting?"
do ngatuli paninge, "tamat ta yap yawe, ningan Daidai ai" ngabale.
Na mi tokim em, "Wanpela man holim mi, nem blo en Daidai".
do uyan bale, "Sop ngauda taba".
na em i tok "Em orait, kam na mitupela bai i go"
do ida ngamsonge.
na mipela go wantaim.
Tamat main manag Kadiwam tendo ida ngamsonge maise han
Mi kam wantaim Kadiwam na em lukim Kadiwam olsem na
nen aru main nale hala garangalo maiyanganindo
em kisim wilwil blo en go haitim na
hiben managata sol yawe.
em yet ranwe i go lo bik bus.
Do ngau Kadiwamda ngamsonge Matugar malalte do Kadiwam han malalte Kudagi hala yawe.
Na mi kam wantaim Kadiwam na mi go lo ples blo mi Matugar na Kadiwam yet em i go lo ples blo en Kudas.
Dona ngamadondo
Na mi stap
sule ti ngau(we)
mi no go lo skul
sule ti ngauwe ngamadondo tibud kabakob main
mi no go lo skul nau wait man ya (headmaster blo Talidig)
mainangan tamat dabok Talidiganen yamatamamagokai.
Dispela headmaster blo Talidig sa lukautim mipela.
Mainangan nige wai yepati han nen yawa yawa (ngam lorri ngambalago main)
Em lukluk lo mi nogat na em kisim kar blo en na em i kam kisim mi.
ngalenge silange ya
Kisim na i go daun
sumenauwe
em askim mi
"Ong sule waba o ti?"
"Yu bai go lo skul o nogat?"
Do ngatulinge "Ngau ngarerago"
Na mi tokim em "Mi prait"
Ngau sule ngap, ngasindop, buldop
Nogut mi go lo skul na kam bek
tamat main yabiyaup wai do ngamaiye."
Na mi tokim em, nogut mi go lo skul kam bek na man ya bai holim me gen. Na mi no laik"
Dope ti, nal hudungan tidom mami i maisama
Na em save kirap lo moning na
i sima ngaleyauma halanggo.
em kamdaun na em kisim mi (lo car blo en na bringim mi go lo skul).
Ngam sule yap tidope
Mipela pinis skul
raurau hibeu ngasinggo.
apinun mi yet, mi sa kambek.
Aipainim Yoidig ida ngamsip
Ol pikinini meri blo Yoidig, mi sa kam wantim ol.
Dihala diyadope ngau hibeu ngasinggo
Ol i go antap na mi yet, mi sa kam.
do manag ngabuldo ngatordo
Mi makim olsem wokabaut
tamat mainangan
dispela man
ar lo dinagenge.
ol i putim lo karabus.
Arlo dinagenge madondo na ngarere.
Ol i putim lo karabus (karabusim em) na i stap na (mi harim na) mi prait.
"Se
"Hey
tamat main arlo dinagenge"
ol i karabusim man"
"Ngau ngarerago"
"Mi prait"
Buldop
han kaad, han luad
han tain tawan difunauba"
Mi tingim nogut ol famli blo en bai paitim mi.
Manag ngabaldo, sule ti ngauwe.
Mi tingting olsem na mi no go lo skul.
Sule haun ti ngau.
Mi no go lo skul gen.
Ngamaiye.
Mi les.
Do malalte ngamadondo, pain daboke.
Mi stap lo ples na mi kamap bikpela meri.
Aipain haun nganagenge.
Mi kamap bikpela meri.
Tido na
Pinis na
tamat mainangan ar ilonlo yendo barinauwakai
Dispela man stap lo karabus na em tanim singsing lo mi.
Ningau tulindo na bar yabinge.
Em kolim nem blo mi na em singim dispela song.
do mainangan
pain main, ngahau aipain main, ngahau wanem / wanai
Na dispela meri, em pikinini meri blo mi, em nemsake blo mi.
Ngahau ngingau ngapaningkai, (Kadagoi ai)
Mi givim nem blo mi lo en, Kadagoi.
Mainangan i bar main yabimbawai.
Olsem na em laik singsing dispela singsing.
Kadagoi, yu meri nogut.
Lo german blo yu, mi kirap.
O yu kirap na karabusim mi.
Insait lo bel blo mi, i wari tru.
Kadagoi, yu meri nogut.
German blo yu tasol na mi kirap.
Yu kirap na karabusim mi.
Insait lo bel blo mi, wari tru.
Fopela wik.
Han blo mi i gat rop.
Insait blo bel blo mi i wari
mi wari na mi silip.
Fopela wik
Han blo mi gat rop.
Insait blo bel blo mi wari
Mi wari na mi silip.
Kadagoi yu meri nogut.
German blo mi na mi kirap.
Yu kirap na lokim mi
Yu kirap na lokim mi
Mi wari na mi kirai.
Fopela mun i go pinis, han blo mi i gat rop
Bel blo mi i wari
Mi kirai na mi silip.
Fopela mun i go pinis, han blo mi i gat rop.
Bel blo mi i wari
Mi kirai na mi silip.

All Matukar Panau Stories

Bruce Kainor: Kaluk Niu do Mariu

Bruce Kainor telling the story of the Betel Nut. (Tralated into Tok Pisin)

John Bogg: Family and Life Story

John Bogg is telling the story of his family and his life (Translated into Tok Pisin)

Kadagoi Lovinea Rapalau and Kadagoi Rawad Forepiso: Stori and Singsing Kadagoi

Kadgoi Lovinea Rapalau and Kadagoi Rawad Forepiso tell a story which became a song