Spoken Language and Text Corpora
Bruce Kainor telling the story of the Betel Nut. (Tralated into Tok Pisin)
Bruce Kainor
Ari gauni, gauni ngau stori mainangan mariu han. |
---|
Nau stori blong mi em blong buai. |
Mariu han, neuraurau ngapasimbai niu main. |
---|
Mi laik mekim stori blong buai. |
Niu do mariu. |
---|
Drai na buai. |
Wagamami ngahamam ses, bagena, mariu ti. |
---|
Bipo long tumbuna mipela nogat buai. (ses - grandfather/mother bagena - granddaughter/son) |
Mariu, main ti. |
---|
Nogat buai. |
Ful main ti, kas main ti. |
---|
Nogat daka, nogat brus. |
Kau, milo hudungan ti. |
---|
Kambang, olgeta samting nogat. |
Ngahamam ses(ad wagamami dimadokai) wagamanen. |
---|
Bipo long tumbuna bilong mipela. |
Do tamat ta, tamat dino ta, han pain aipain tahaik nagenge. |
---|
Na wanpela lapun man karim pikinini meri. |
Aipain tahaikamok tahaik. |
---|
Wanpela pikinini meri tasol. |
Ngaitenge madondo, yamatenge ti paingokai, ti huninggokai. |
---|
Karim na i stap, em no save paitim o krosim. |
Matan tani aloman yabinge. |
---|
Em save lukautim gut tru. |
Do nal ta, taman yawe. |
---|
Na wanpela taim papa blong em go. |
Lul uringe yawe abiwai (abite). |
---|
Na em bihainim namis, go long gaden. |
Yado, mariu main buli dahe marayongalo. |
---|
Em go na buai tanim kamantap long nambis. |
Buli dahe i tenge mariu maine. |
---|
Tanim kamantap i stap na em lukim. |
I tenge o, garotinan. |
---|
Em lukim na nais tru. |
Mariu main garotinan i tenge ai patun i bale. |
---|
Buai ya nais tru em lukim na em ting pikinini blong diwai. |
Mariu ti ai patun. |
---|
Em i no buai, em pikinini blong diwai. |
Ngaitenge matau singe ngangaleap ngapaimba. |
---|
Mi lukim na mi mangalim, mi kisim i go bai planim. (mangalim/matau singe - ai gris) |
Do i ngalenge. |
---|
Na em kisim. |
Ngaleyauwe. |
---|
Kisim i go. |
Han abate nagenge yene. |
---|
Em putim long haus bilong em na i stap. |
Do natun pain wai painge. (tuli pani) |
---|
Na em tokim liklik pikinini meri bilong em. |
"Tidop abite ta." |
---|
"Kam na yumi go long gaden." |
Do natun pain tulinge, "ong hibem wa. |
---|
Na pikinini meri blong em tok, "yu yet yu go. |
Ngau ab ilon main ngamatanganimba." |
---|
Mi bai stretim insait blong haus." |
Do ilon matanganinge yado, ai patun main i tenge. |
---|
Na em stretim insait blong haus na em lukim pikinini bilong diwai. |
Ai patun main tenge "garotinan," i bale. |
---|
Em lukim pikinini blong diwai na em tok, "nais tru." |
Do sulungan gulenge. |
---|
Na em rausim sigin bilong em. |
Gulenge, yaratenge, yaninge o balbal kasik. |
---|
Rausim na brukim na kaikai na em pilim swit tru. |
"Balbal kasik," i bale. |
---|
"Swit tru." |
Do taman yawe abite tore palume. |
---|
Na papa blong em i go, wakabaut long gaden na em kambek gen. |
Mariu main wai ilongerenge palume, ai patun main. |
---|
Tingim dispela buai na kambek ken, em pikinini blong diwai. |
Palume han abate mariu, ai sulungan, mariu nekaman, tete yendo i tenge. |
---|
Kam long haus blong em na em lukim sigin buai stap long haus. |
Do natun pain sumeninge, "hai ai patun main sulungan gulenge?" |
---|
Na em askim pikinini meri bilong em, "husait rausim sigin blong pikinini diwai?" |
Natun pain tulinge, "hibeu." |
---|
Pikinini meri blong em tok, "mi yet. |
Hibeu ai patun main ngangalenge." |
---|
Mi yet mi kisim pikinini blong diwai." |
"Do tagwai?" |
---|
"Na em stap long we?" |
"Nganinge." |
---|
"Mi kaikai." |
"Hai dudonge waninge?" do i painge. |
---|
"Husait salim yu na yu kaikai?" na em krosim em. |
Gamuk pasalan ngampaninge. |
---|
Em givim em strongpela toktok. |
Painge. |
---|
Krosim em. |
Do natun pain main urod huninge. |
---|
Na liklik pikinini meri blong em ya sem. |
Do natun pain tame. |
---|
Na liklik pikinini meri blong em karai. |
Do taman pide abite yawe. |
---|
Na papa blong em go daun na go long gaden. |
Taman pide abite yado, natun pain maise i pide. |
---|
Papa blong em kirap na go long gaden, liklik pikinini meri kirap na go daun. |
Fud, fud mainangan, fud main raun tariutinge. |
---|
Lip bilong banana ya em katim. |
Raun matumadi. |
---|
Draipela lip. |
Tariutinge ngaleyau garman yabinge, |
---|
Katim, kisim go na em bungim ol, |
dase ab ilonlo daig dabok, |
---|
go antap long haus na em kisim bikpela plet, |
fud koraraiman, raun koraraiman ngalenge. |
---|
draipela lip banana em kisim. (koraraiman - dry) |
Do garman yabinge i dahe, daig dabok ngalenge. |
---|
Na em bungim ol, em go antap na em kisim bikpla plet kanaka. |
Pide ngale pide ab bung ala. (bungate). |
---|
Kisim kamdaun na putim long baksait long haus. |
Do nub i pide. |
---|
Na em kapsaitim wara go insait lo plet. |
Nub i pide daig main awan sange. |
---|
I kapsaitim wara lo dis na em ya pulap. |
Yendo, fud raun ngalenge hiben tinen, haiihaiinge. |
---|
I stap na em kisim draipela lip banana na pasim em yet. |
Hainge dahe mani. |
---|
Pasim na em go antap. |
Burante. |
---|
Nek blong em. |
Do yau ngalenge hiben tenin mamari. |
---|
Na em kisim paya na laitim lip banana na lip banana paya go na skin blo en tu paya. |
Yau yuninge tido naninge. |
---|
Winim paya na paya lait na tan. |
Do garman main ngalenge, daig nubmanda ilonlo nageyauwe. |
---|
Na kisim het blong em na pulumapim go insait long dis wara. |
Do naninge i so i so han tomante. |
---|
Na em kukim i kam i kam long mak blong em. |
Toman maine. |
---|
Mak blong em ya. |
Do garman main daig ilonlo tapas pide. |
---|
Na het blong em kamautim na putim go insait lo dis. |
Do yau kas tai mainangan yawe mo abite pide taman |
---|
Na simuk paia go, godaun long gaden (smoke from the fire goes all the way to the garden where her father is) |
tabubinge. |
---|
karamapim. (covers her father) |
Do taman tulinge, "ngau ab yau naninge tai?" |
---|
Na papa tok olsem, mas haus blong mi paya? |
Do i palume. |
---|
Na em ron. |
Palumala han ab turdo i tenge. |
---|
Em ron kam na em lukim haus blong em sanap. |
Do ilon gire lo ti, natun pain yaginge. |
---|
Na em tingting nogat na em singautim pikinini meri blong em. |
Natun pain yagingkai ti. |
---|
Em laik singautim pikinini meri blong em na nogat. |
Awan ti yabinge. |
---|
Em i no bekim maus blong em. |
Do ab bungalo yawe garman main i tenge daig ilonlo. |
---|
Na em go baksait long haus na em lukim het blong pikinini meri ya i stap lo plet. |
Do yabinge tame. |
---|
Em holim na em krai. |
Tame. |
---|
Karai. |
Tame tido ngale yawe. |
---|
Karai pinis na em kisim em i go. |
Abate madondo tidom singe. |
---|
Sindaun long haus stap na tudak kamap. |
Natun pain tulinge. |
---|
Liklik pikinini meri blong em tok. |
"Ngau garmau main ngale wap asau ib paimai. |
---|
"Het blong mi ya kisim go na noken palanim long wei. |
Ab garangena pai. |
---|
Planim arere long haus. |
Alopage ngau gamuk panomba." |
---|
Bihain orait bai mi tokim yu." |
Do i painge, yamatenge ar haiinge. |
---|
Na em planim, was long em na em pasim banis. |
Yamatenge yene. |
---|
Was long em na stap. |
I yendo, niu main palum sange. |
---|
Em stap na drai ya, kru kamap. |
Garman mainangan palum sange. |
---|
Het blo en ya, kru kamap. |
Mani palum sange. |
---|
Kru kamap lo dispela hap, lo het blo en. |
Niu mainangan, palum sange mani. |
---|
Drai ya, kru blo en kamap. |
Dah yawe. |
---|
I go longpela. |
Do i tulinge, "alopage milo main aginon nagendop temba . |
---|
Na em tokim em, "bihain putim kaikai blong em na bai yu lukim. |
Do milota ngamate main, awaute mani saipidaba. |
---|
Na wanpela samting bai kamap, ya lukim, long maus blong mi. |
Do mariu main ngale. |
---|
Na kisim buai ya. |
Mariu mainangan alopage palum samba awaute. |
---|
Buai ya bihain bai kru kamantap long maus blong mi. |
Palum sange. |
---|
Kru kamantap. |
Main balun sange, main matangani" i bale. |
---|
Em kuru kamap ya stretim." |
I matanganinge. |
---|
Em stretim. |
Yawe. |
---|
I go. |
Do ful mainangan kududente manig maise. |
---|
Na daka ya kamap insait long yau. |
I dahe |
---|
I go antap. |
Matangani. |
---|
Stretim. |
Dop kas main. |
---|
Na brus ya. |
Kas main nidunte balun sange. |
---|
Brus ya kuru kamap long nus blong em. |
Kas mainangan balun sange. |
---|
Brus ya kru i kamap. |
Nidunte. |
---|
Lo nus blong em. |
Dop i tulinge, "milo ngongap ta nganomba. |
---|
Na em tok, "samting ya bai mi tokim yu. |
Milo mug balun sange main, main ngahau garmau." |
---|
Fest samting, kuru kamap ya em het blong mi." |
Main garmau maine. |
---|
Em het ya. |
Balun sange. |
---|
Kru kamap. |
"Ok, milo (wai) ngamate mainagan, main mariu (wai). |
---|
"Orait, samting ya mi gat laik lo en ya, buai. (dai lo en - laik) |
Alop, urat lo torap buram gagaudop, niu main aginon ngalep sisi. |
---|
Bihain yu mekim wok na nek blong yu drai, yu kisim dispela kulau na selim. |
Sisip matanganindop main matau." |
---|
Selim, stretim, em olsem em ai blo mi. " |
Matau maine. |
---|
Em ai ya. |
Main nidu. |
---|
Em nus. |
Nidu maine. |
---|
Em nus ya. |
Main awau. |
---|
Em maus. |
Main ngau garmau. |
---|
Em het blong mi. |
Maine. |
---|
Em ya. |
Gamomani niu saipid. |
---|
Nau kokonas em kamap. |
Dop han ilonlo buram gagautap niu main tarep, tor ilonlo yenago. |
---|
Na insait blong em yu katim kokonas, wara istap insait. |
Wabisap lumindop balbal kasik. |
---|
Hapim dring na swit tru. |
Balbal kasik main. |
---|
Em swit tru. |
Dop alop milo wanindop hanat, awamlo matanganimba. |
---|
Na bihain yu kaikai pinis na bai yu stretim maus long wanem. |
Main mariu main. |
---|
Em ya buai ya. |
Mariu main ngalendop mam. |
---|
Kisim buai ya na kaikai. |
Do ful ngalep ngahau tutu mainangan, yau naninge ebla kau ong. |
---|
Kisim daka na bun bilong mi paia ya olsem kambang. |
Dop ful ngalep tutu mainte suwep, wap, maine kau maine. |
---|
Na kisim daka sutim long bun ya, em ya kambang ya. |
Dop main. |
---|
Na em. |
Ful ngalep mariu mamdo, ful ngalep, kaute suwe. |
---|
Kisim daka na kaikai buai, kisim daka na sutim la kambang. |
Dop mariu mam. |
---|
Na yu kaikai buai. |
Dop awamdawan (awam daran) kasik, (dop) balbal kasik. |
---|
Na bai maus blong yu bai ret nongut tru na swit tru. |
Dop alop hanat nidum matanganimba? |
---|
Na bihain bai yu stretim nus blo yu lo wanem samting? |
Maine. |
---|
Em ya. |
Kas main. |
---|
Brus ya. |
Kas ngalep milok hadok dairaun wagamami dairaun hona kas diraing(gokai), dai maine. |
---|
Bipo ol save kisim lip blong mangas na ol save wokim simuk. (dairaun / mangas - k. o. diwai people smoked before) |
Maine. |
---|
Em ya. |
Dairaun matiman. |
---|
Lip blong mangas ya em drai. |
Main. |
---|
Em. |
Main hona kas dinagenge.(dinagenggokai) |
---|
Em ol mekim simuk long em. |
Kas milok ab mainangan, rabutip tidop kas ilonlo nagepma, bulebulendop raimba. |
---|
Brukim brus, boinim na tanim long pepa na simuk. |
Yau ngalep rai. |
---|
Kisim paia na laitim na pulim. |
Dop nidum dop yau kas saipidop balbal kasik. |
---|
Na nus blong yu, bai simuk kam autsait na swit tru. |
Main. |
---|
Em. |
Main alop mainangan, niu main, matangani. |
---|
Bihain yu mas lukautim drai. |
Niu main han urataman kasik, niu main. |
---|
Drai ya gat planti wok blong em. |
Nenimba matiman nenimba. |
---|
Drai ya em bai yu sigirapim. |
Nenip hona milo nagep, wanip, luwampuk balbal kasik maine. |
---|
Sigirapim na yu kuk long em, kaikai na bel blong yu bai pulap, swit tru. |
Han matiman. |
---|
Em drai. |
Kokoten sisindop lumimba. |
---|
Trip selim na dring. (kokoten - kulau) |
Main ngau garmau, garmau maine. |
---|
Em het blong mi, het blong mi ya. |
Gaumomoni, main tenggo? |
---|
Nau yu lukim dispela? |
Main matan, main nidun maine do main awan. |
---|
Em ai, em nus na maus. |
Main, do tati maine tie (songe tie maine). |
---|
Na em pinis blo stori, em pinis nau. |
Main ngahau stori yawe maine. |
---|
Stori blong mi go pinis olsem. |
Ngau neraurau yawe tie maine. |
---|
Stori blong mi go pinis olsem. |
Main niu han neraurau. |
---|
Em stori bilong drai. |
Niu do mariu. |
---|
Drai na buai. |
Main gam tie. |
---|
Em pinis. |
Bruce Kainor telling the story of the Betel Nut. (Tralated into Tok Pisin)
John Bogg is telling the story of his family and his life (Translated into Tok Pisin)
Kadgoi Lovinea Rapalau and Kadagoi Rawad Forepiso tell a story which became a song